Guía do Imposto sobre Sucesións e Doazóns
O Imposto sobre sucesións e doazóns, é un tributo de natureza directa e subxectiva, que grava os incrementos patrimoniais obtidos a titulo lucrativo por persoas físicas. Encóntrase regulado pola Lei 29/1987, do 18 de decembro, do imposto sobre sucesións e doazóns, e polo Real Decreto 1629/1991, do 8 de novembro polo que se aproba o regulamento do imposto sobre sucesións e doazóns.
O obxectivo deste imposto é gravar os incrementos de patrimonio que se producen, normalmente, como consecuencia de herdanzas e doazóns, así como os seguros de vida nos que o contratante sexa persoa distinta do beneficiario. É un imposto incompatible co imposto sobre a renda das persoas físicas polo que a renda gravada polo imposto de sucesións non se someterá ao I.R.P.F.
Grávase o adquirido por cada suxeito pasivo, tomando como base, no caso das herdanzas, o patrimonio neto do causante, é dicir, os seus bens menos as cargas, débedas e gastos.
As súas características principais son as seguintes:
- Ten un marcado carácter persoal e subxectivo, xa que ten en conta as circunstancias persoais do suxeito pasivo. Así, favorece as transmisións hereditarias entre familiares, outorgando importantes reducións canto máis próximo sexa o parentesco ou reducións en función da minusvalía do adquirinte.
- Favorece a transmisión de determinados bens como a vivenda habitual, empresas individuais, participacións en entidades ou bens integrantes do patrimonio histórico.
- É un imposto progresivo, xa que ademais de ter unha escala de gravame progresiva, posúe un coeficiente multiplicador en función do parentesco e do patrimonio preexistente do suxeito pasivo.
Teñen a obriga de declarar o imposto aquelas persoas físicas que adquiran bens e dereitos por:
- Herdanza, legado ou calquera outro título sucesorio (ex. Apartación ou pacto de mellora)
- Doazón ou calquera outro negocio gratuíto
- Seguros sobre a vida cando o contratante sexa persoa distinta do beneficiario.
Se vostede se atopa no suposto 1. ou 3. do apartado anterior, dispón de seis meses desde que se produce o falecemento (no caso de apartación, desde a realización da escritura pública).
Se vostede se atopa no suposto 2., dispón de trinta días hábiles, a contar desde o seguinte a aquel no que se cause o acto ou contrato.
A oficina competente virá determinada en función da operación da que se trate. Así, pódense dar os seguintes supostos:
- Se adquire bens e dereitos por causa de morte a oficina será a correspondente ao territorio onde o causante (falecido/apartante/mellorante) tivese a súa residencia habitual.
- Se adquire bens e dereitos por doazón ou calquera outro negocio gratuíto distinguirase segundo se trate de:
- Bens inmobles: a oficina será a correspondente ao territorio onde se atope o ben
- Outros bens: a oficina será a correspondente ao territorio onde o adquirinte do ben teña a súa residencia habitual.
Pode consultar as delegacións da Axencia Tributaria de Galicia, as oficinas liquidadoras e as oficinas de distrito hipotecario, as súas direccións e teléfonos así como os concellos que corresponden a cada unha delas. Na oficina que lle corresponda pode formular as dúbidas que teña á hora de cubrir a súa declaración.
Tamén pode presentar as autoliquidacións do imposto telemáticamente a través da oficina virtual tributaria se dispón de certificado da fábrica nacional de moeda e timbre:
- Para sucesións, a través do programa ALIS (Axuda á liquidación do imposto de sucesións), que está a súa disposición na oficina virtual tributaria,
- Para doazóns, a través da propia oficina virtual.
En ambo os dous casos os documentos que saen da aplicación e da oficina virtual, substitúen ós modelos 650 e 651 respectivamente.
No caso de presentación telemática do imposto débese presentar a documentación anteriormente subliñada, acompañada de copia do exemplar para o interesado do modelo 650 ou 651, no prazo de 15 días seguintes ao pagamento e presentación das autoliquidacións.
Son válidos igualmente os certificados expedidos polas autoridades certificadoras admitidas pola Axencia Tributaria de Galicia.
Nas delegacións da Axencia Tributaria de Galicia, nas oficinas liquidadoras e nas oficinas de distrito hipotecario que deberá presentar a seguinte documentación:
- Se se trata de adquisicións por causa de morte:
- Fotocopias dos D.N.I. de todos os interesados.
- Certificacións de defunción do causante.
- Certificación do rexistro xeral de actos de última vontade (información na páxina web do Ministerio de Xustiza, trámites e xestións persoais).
- Copia autorizada do testamento ou no seu caso da declaración de herdeiros. No caso de non existir testamento presentarase unha relación dos presuntos con expresión do seu parentesco co causante.
- Un exemplar dos contratos de seguro concertados polo causante ou certificación expedida pola entidade aseguradora no caso do seguro colectivo, aínda cando fosen obxecto, con anterioridade, de liquidación parcial.
- Certificación dos saldos de contas en entidades financeiras e do valor teórico das participacións no capital de entidades xurídicas os títulos das cales non coticen en Bolsa.
- Xustificación documental das cargas, gravames, débedas e gastos dos que se solicite a dedución.
- Xustificación do título de adquisición polo causante dos bens inmobles incluídos na sucesión e copia do último recibo do Imposto sobre bens inmobles (IBI).
- Se o suxeito pasivo é declarante do imposto sobre o patrimonio deberá presentar unha copia da última declaración presentada. Se non é declarante deberá manifestalo expresamente.
- Modelo D650 (que non deberá presentarse se se utiliza o programa de axuda ALIS. Neste caso deberase aporta-lo 650 que sae da devandita aplicación)
- Se se trata de doazóns:
- Fotocopias dos D.N.I. de todos os interesados.
- Copia do documento que conteña a doazón.
- Xustificación documental das cargas, gravames e débedas das que se solicite dedución.
- Escrito no que se conteñan os datos identificativos de transmitinte e adquirinte, un domicilio a efectos de notificacións e unha relación detallada dos bens e dereitos doados con expresión do valor real que se lle atribúe a cada un, así como as cargas e débedas das cales se solicite dedución. Tamén deberán solicitarse aquelas deducións nas cales a eficacia dependa dun comportamento ulterior do suxeito pasivo (Ex. Redución por doazón de empresas individuais ou participacións en entidades)
- Se o suxeito pasivo é declarante do imposto sobre o patrimonio deberá presentar unha copia da última declaración presentada. Se non é declarante deberá manifestalo expresamente.
O imposto de sucesións e doazóns ofrece dúas posibilidades para a súa liquidación:
- O contribuínte presenta os documentos enumerados no punto anterior na oficina xestora; esta aplica as normas de liquidación e lle comunica posteriormente o resultado da mesma, indicándolle a cantidade que debe ingresar e mailo prazo, no suposto de que a mesma sexa positiva.
- O contribuínte presenta os documentos enumerados no punto anterior na oficina xestora e ademais realiza el mesmo a autoliquidación no modelo correspondente (modelo 650 para sucesións e 651 para doazóns. Os modelos adquírense nas delegacións da Axencia Tributaria de Galicia, nas oficinas liquidadoras e nas oficinas de distrito hipotecario) Polo tanto, se resulta cantidade a ingresar deberá facerse efectiva no momento da presentación da autoliquidación.
As instrucións para realizar a autoliquidación acompañan aos modelos 650 e 651.
NOTA IMPORTANTE: Na Comunidade Autónoma de Galicia, para feitos impoñibles realizados dende o 20/11/2005 o réxime de autoliquidación do imposto é obrigatorio. Para a súa presentación na modalidade de sucesións existe un programa de axuda (ALIS) que está a súa disposición na oficina virtual tributaria na sección deste imposto. Se utiliza este programa, deberá presentar o documento 650 que sae da devandita aplicación e os documentos enumerados no punto anterior.
Tanto nas transmisións «mortis causa» como nas doazóns e demais transmisións lucrativas «inter vivos» equiparables, a base impoñible estará constituída polo valor neto da adquisición individual de cada habente causa ou dos bens adquiridos polo donatario, entendéndose como tal o valor real dos bens e dereitos minorado polas cargas e débedas que foran deducibles. O valor real que atribúan a cada un dos bens e dereitos incluídos na declaración do imposto prevalecerá sobre o valor comprobado se fose superior a este último.
O valor real determinarase con referencia á data de devindicación do imposto.
Tratándose de bens inmobles, no exercicio de outorgar aos inmobles o seu valor real, o contribuínte pode obter o valor fiscal tal e como se informa no apartado de valoracións de bens inmobles.
Os contribuíntes non están obrigados a aceptar o valor obtido, tanto a través da Oficina Virtual Tributaria como a través do sistema presencial mediante formulario, pudendo consignar un distinto.
En caso de non axustar a declaración ao valor fiscal previamente obtido por calquera dos métodos ofrecidos pola Administración, o valor declarado poderá ser obxecto de comprobación. O suxeito pasivo terá dereito a impugnar o valor comprobado mediante a interposición dos recursos previstos na normativa aplicable.
No caso de declarar o valor fiscal este último terá os efectos vinculantes previstos na lei para a Administración, a cal non poderá modificalo. A Administración só poderá comprobar que os datos ofrecidos para a valoración coinciden coa realidade do obxecto a valorar.
Para poder efectuar a presentación telemática deberá acceder á oficina virtual tributaria que se atopa na portada da nosa páxina web e dispoñer do certificado de usuario expedido pola FNMT-RCM ou por outras autoridades certificadoras admitidas pola Consellería de Economía e Facenda. (1)
As especialidades desta forma de presentación son as seguintes:
- Para que se teña por realizada a presentación telemática destes impostos é necesario que previamente se realice o pagamento da cantidade resultante da autoliquidación. No caso contrario terase por non realizada a presentación.
- O pagamento das autoliquidacións para presentar de forma telemática poderá efectuarse das seguintes formas:
- Mediante ingreso presencial da cantidade resultante da autoliquidación en calquera das entidades colaboradoras autorizadas por esta consellería para o cobro de autoliquidacións presentadas telematicamente. O ingreso realizarase mediante o documento de ingreso que para estes efectos xerará a aplicación informática e imprimirá o usuario. Unha vez realizado o pagamento, a entidade colaboradora facilitará un número NRC identificativo do ingreso realizado que será requirido posteriormente pola aplicación informática para completar a presentación.
Neste suposto, a aplicación informática xerará dúas copias do documento de ingreso debidamente cuberto. Co devandito documento acudirase á entidade colaboradora para a realización do pagamento, a cal quedará co exemplar para a entidade colaboradora e devolverá ao contribuínte o exemplar para o interesado co selo da entidade, data do ingreso, número e importe, así como co NRC. O devandito documento servirá de xustificante de pagamento do número de autoliquidación imprimido neste. - Mediante pagamento telemático. O usuario accederá ás aplicacións específicas a través da páxina web da Consellería de Economía e Facenda e efectuará o pagamento das correspondentes autoliquidacións a través das entidades colaboradoras autorizadas por esta consellería para o pagamento telemático. A entidade efectuará as comprobacións oportunas e aceptará ou rexeitará o cargo. Caso de ser aceptado o cargo, efectuará o aboamento na correspondente conta restrinxida de recadación de tributos e xerará un NRC por cada autoliquidación.
Neste suposto, a aplicación informática, unha vez realizado o pagamento, xerará o recibo de cargo en conta, que o contribuínte deberá imprimir e conservar e no que se identificará o número da conta que realiza o pagamento, data do ingreso, importe, NIF e nome do contribuínte, así como o NRC. O devandito documento servirá de xustificante de pagamento do número de autoliquidación imprimido neste.
- Mediante ingreso presencial da cantidade resultante da autoliquidación en calquera das entidades colaboradoras autorizadas por esta consellería para o cobro de autoliquidacións presentadas telematicamente. O ingreso realizarase mediante o documento de ingreso que para estes efectos xerará a aplicación informática e imprimirá o usuario. Unha vez realizado o pagamento, a entidade colaboradora facilitará un número NRC identificativo do ingreso realizado que será requirido posteriormente pola aplicación informática para completar a presentación.
- O pagamento das autoliquidacións para presentar de forma telemática poderá efectuarse das seguintes formas:
- A presentación da autoliquidación do imposto e a súa data acreditarase mediante a impresión do documento (modelo 650 ou 651) xerado pola aplicación informática, no que constarán os datos identificativos do suxeito pasivo, transmitente, presentador, datos dos bens e liquidación. Ademais xerarase un código interno que permitirá asociar de forma inequívoca a autoliquidación presentada telematicamente coa impresa polo contribuínte.
- Os contribuíntes deberán conservar os xustificantes de pagamento e presentación, no caso de que a autoliquidación presentada non dea lugar a ingreso bastará a xustificación da presentación mediante a impresión do documento (modelo 650 ó 651) xerado pola aplicación informática tal e como se dispón no punto 2.
Aquelas persoas que non desexen realizar a presentación telemática deste imposto ou ben non dispoñan do certificado de usuario expedido pola FNMT-RCM ou por outras autoridades certificadoras admitidas pola Consellería de Economía e Facenda, poderán cubrir a súa autoliquidación utilizando o programa de axuda existente na páxina web desta consellería. Para estes efectos e unha vez introducidos os datos correspondentes, o sistema imprimirá catro exemplares do modelo 650 e 651 (exemplar para o interesado, exemplar para a Administración, talón de cargo e carta de pagamento) que serán válidos para a presentación do imposto de forma presencial nas oficinas xestoras desta consellería.
Aparte das posibles consecuencias derivadas da falta de presentación e ingreso, comúns a todos os impostos, o imposto sobre sucesións e doazóns posúe certas garantías para a súa presentación que convén ter en conta. Así, a súa non presentación ou pago pode implicar que:
- Os intermediarios financeiros non autoricen a retirada de fondos aos herdeiros, a venda de valores etc.
- As compañías de seguros non entreguen a cantidade contratada ata que se xustifique o pago do imposto
- Os rexistros da propiedade non autoricen o cambio de titular dos bens
- Os documentos nos que conste o feito impoñible non se admitirán nin terán efecto en oficinas ou rexistros públicos
NOTA: Esta información ten carácter divulgativo e non recolle o contido íntegro da Lei 29/1987, do 18 de decembro, do ISD (B.O.E. 19.12.87) nin do seu Regulamento, aprobado por Real decreto 1629/1991, do 8 de novembro (B.O.E. 16.11.91). Para estes efectos acompáñase o texto íntegro das normas antes citadas para a súa consulta.
Nota 1: As referencias que este texto fai á Consellería de Economía e Facenda han de entenderse feitas á Axencia Tributaria de Galicia.